Αρκούδες δεν υπάρχουν / No Bears / Khers nist (2022)

Ο Jafar Panahi σκηνοθετεί τον εαυτό του σε μια πολιτική ταινία, με την οποία προσπαθεί να αναδείξει τις δυσκολίες ενός "εξόριστου" σκηνοθέτη για το γύρισμα μιας ταινίας-καταγγελίας καθώς και την επιδεξιότητα, αλλά και την έμπνευση που απαιτούνται για να δημιουργεί κάτω από περιορισμούς και προκαταλήψεις. Εξιστορεί εμμέσως ή αμέσως τις προσωπικές περιπέτειές του να εκφραστεί κινηματογραφικά όντας σε αυστηρό περιορισμό από το θεοκρατικό καθεστώς της πατρίδας του. Υποδύεται τον εαυτό του, ο οποίος γυρίζει μια ταινία στην Τουρκία, κοντά στα σύνορα με το Ιράν. Μιας και του είναι απαγορευμένο να φύγει από τη χώρα, ταξιδεύει ως ένα χωριό από την άλλη πλευρά των ιρανοτουρκικών συνόρων και διευθύνει το συνεργείο του μέσα από τον υπολογιστή του. Αλλά η διαδικτυακή σύνδεση είναι προβληματική, η παραγωγή αντιμετωπίζει τις δικές της δυσκολίες, ο ίδιος δελεάζεται από την ιδέα να διασχίσει τα σύνορα και η δυσπιστία της απομονωμένης, οπισθοδρομικής κοινότητας όπου διαμένει τον οδηγεί σε ένα πολλαπλό αδιέξοδο.

Καλή ταινία διαμαρτυρίας, με ντοκιμαντερίστικη διάθεση και υποδόριο τραγικό χιούμορ. Από την άλλη είναι λίγο κινηματογραφικά λιτή, πολυεπίπεδη, αλλά κι εκβιαστική σε σημεία αλληγορία πάνω στην ανεξαρτησία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ενώ παράλληλα επαναλαμβάνεται και μέσα στη θεματική του αλλά και στη γενικότερη φιλοσοφία του δημιουργού του. Η ταινία θολώνει τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, μεταμορφώνοντας το φιλμ σε ένα meta film που μιλά για πολλά περισσότερα από όσα βλέπεις στην οθόνη. Την θέση του ίδιου και του σινεμά του στην ευρύτερη ανθρωπογεωγραφία της χώρας του, την ευθύνη του δημιουργού απέναντι στο έργο του, αλλά και στους ανθρώπους που τον βοηθούν να το δημιουργήσει, ή στις ιστορίες που λέει, τα αόρατα ή πολύ χειροπιαστά εμπόδια και σύνορα που οφείλεις να ξεπεράσεις, για να δημιουργήσεις κάτι που έχει λόγο ύπαρξης. Είναι απλά μια ιστορία για να κρατά τους ανθρώπους κοντά στα σπίτια τους και να μην τους αφήνει να ξεστρατίζουν μακριά από την βάση τους. Ο Panahi μάς δείχνει παράλληλα κι έναν πιο σύγχρονο Ιρανό, αυτόν που θέλει αλλαγές και υποφέρει επί τούτου. Συναισθηματικά φορτισμένο κομμάτι αυτό, μια και ο σκηνοθέτης εμπλέκεται συναισθηματικά (ακόμα κι αν είναι κατασκευασμένο), κουβαλώντας μέσα του όλες αυτές τις κραυγές πολιτισμού που το καθεστώς έχει βάλει στο στόχαστρο. Ωστόσο τέλος, η ταινία του Panahi υστερεί ως προς το να μεταδώσει σε έναν δυτικό θεατή όσα με πολύ πιο εξελιγμένα μέσα μπορεί μια ευρωπαϊκή ταινία ή και της Άπω Ανατολής. 6/10!!