Ποιος Φοβάται τους Γάτους της Περσίας; / No one knows about persian cats / Kasi az gorbehaye irani khabar

Μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, ένα συναρπαστικό πορτρέτο της underground μουσικής σκηνής του Ιράν κι ένα μελωδικό ανατρεπτικό "τραγούδι", στην ανάγκη για ελευθερία. Στην ουσία μας παρουσιάζει το μεσαίωνα και τον σκοταδισμό αυτής της χώρας. Τολμηρή, αντικαθεστωτική ταινία σχετικά με την σημερινή μουσική "επανάσταση" στο Ιράν. Δε χρειάζεται να το δεις για να καταλάβεις ότι η μουσική δε χωράει σε καλούπια και τα σύνορά της δεν μπορούν να καθοριστούν με γεωγραφικά κριτήρια, παρά μόνο "τεχνικά". Ένα φιλμ λουσμένο στη φυλακισμένη μουσική, αλλά και η ευκαιρία να έρθει σε επαφή κανείς με την ιρανική indie σκηνή. Μία πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, όπου η ροή της μουσικής σε σχέση με το λόγο είναι αρμονική και φυσική, συνοδεύοντας ένα οδοιπορικό σε μελωδικούς ανθρώπινους σταθμούς. Η ίδια φυσικότητα χαρακτηρίζει τις παρουσίες των δύο πρωταγωνιστών, ερμηνευτικά λιτών και απέριττων. Καρέκλες στο δρόμο, γυναίκες που διστάζουν να διαβούν πόρτες, πολιτικά αδιέξοδα ξεδιπλώνονται με ντοκιμαντερίστικη διάθεση η οποία δηλώνεται από την αρχή του φιλμ. Ακούμε και γνωρίζουμε rock-jazz-lounge-metal-rap-folk όψεις της ιρανικής μουσικής όπως και μουσικούς και ερμηνευτές με δύναμη, εκφραστικότητα και αυθεντικότητα που ξαφνιάζουν και συγκινούν, αφού αποδεικνύεται τελικά πως η ψυχή δεν αλυσοδένεται. Οι Ιρανοί λογοκριτές των δυτικών ακουσμάτων και προέλευσης, ειδών (hip hop, heavy metal, indie rock κλπ), επιβεβαιώνουν την σκληροπυρηνική ισλαμική φυσιογνωμία της χώρας, που περιχαρακώνεται γύρω από τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό και την απαρέκκλιτη τήρηση των τοπικών αρχών και παραδόσεων.

Οι νεαροί Ιρανοί αποδεικνύουν αντιθέτως το τεράστιο βάθος και τον πλούτο της μουσικής και εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο, όπως οι Δυτικοί, καθώς η "απαγόρευση" μάλλον τους πεισμώνει περισσότερο - όπως συμβαίνει και σε οποιοδήποτε ολοκληρωτικό καθεστώς. Το χορευτικό μοντάζ ξεναγεί τους θεατές στο Ιράν ενώ ξεδιπλώνονται τα στερεότυπα των φύλων και οι πολιτικές αδικίες. Ο κυνισμός του φιλμ αλλά και η λίγο παρατεταμένη διάρκειά του αποπνέουν την επαναστατική διάθεση των δημιουργών. Η μουσική έχει όμως ήδη πάρει τα ηνία της ηγεσίας της επανάστασης από την πρώτη νότα που ακούγεται. Το δυνατό φινάλε εκφράζει αισιοδοξία με... απώλειες, γιατί ελπίδα χωρίς θυσία δεν μπορεί να γεννηθεί. Είναι αδύνατο να κρατάς το "νέο" φυλακισμένο από το "παλιό". Η Ιστορία κάνει κύκλους και γράφεται σύμφωνα με τους Νόμους της Φύσης. Όχι του Μωάμεθ. Η έκρηξη αργά ή γρήγορα εξαπολύεται, όταν η οργή από την καταπίεση, φτάσει στο κόκκινο. Το να ακούς μια κοπέλα να τραγουδάει indie off-screen και να την βλέπεις ταυτόχρονα με το τσεμπέρι να κρύβει το πρόσωπο ακόμη και από άλλους άντρες ρόκερ, ενώ μιλάει μαζί τους, είναι οδυνηρό. Γυρίστηκε μέσα σε 17 μερόνυχτα. Μόλις τελείωσαν τα γυρίσματα, οι δύο πρωταγωνιστές απέδρασαν από το Ιράν, ενώ κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί του συνελήφθησαν δύο φορές από τις αρχές, καταφέρνοντας να γλυτώσουν λέγοντας ψέματα για το θέμα της ταινίας. 8/10!!

Παίδες δεν βλέπω υπότιτλους

Την ταινία αυτή απέφευγα εδώ και πολύ καιρό να τη δω. Αφενός η σκηνοθετική

αυθεντία -Ghobadi-, αφετέρου η διστακτικότητα μου, αν το συναίσθημα

του θα παρεισφρήσει και κατά πόσο σε μια ταινία με τόσο δύσκολο θέμα και ζητούμενο.

Κατ' αρχάς, κατά δήλωση του ικανού σκηνοθέτη, πρόκειται για αληθινή ιστορία.

Ωστόσο, ακόμη και η απλή έστω, απόδοση μιας αληθινής ιστορίας πάσχει συχνά

από ανακρίβειες, ασάφειες, σφάλματα ακόμη και επί προθέσει. Ο Ghobadi πράγματι

υποπίπτει στο μεγαλύτερο λάθος της 10 ετούς μέχρι τότε καριέρας του. Εκγενικεύει

καταστάσεις, πρόσωπα, πεποιθήσεις και αντιλήψεις. Ανασύρει από το ράφι παλιές

κακές πρακτικές που τελούν πλέον σε αχρησία στο ισλαμικό καθεστώς. Πρόκειται

για ένα "ξέσπασμα" με δύο συνιστώσες: το κακό Ιράν όπου τα πάντα είναι απαγορευμένα

και η "καλή" Ευρώπη, όπου όλα επιτρέπονται. Μία συνισταμένη που ο Κούρδος

πλάθει εντέχνως ώστε να στρέψει αναπόφευκτα το θεατή εναντίον του "κακού"

καθεστώτος. Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Τουλάχιστον θα έπρεπε να μείνει

στο πεδίο της ελεύθερης έκφρασης δια της μουσικής, καθότι πάσα εκγενικεύση

αποτελεί μορφή φασισμού. Δεν βλέπω όμως την τακτική του Ghobadi να διαφέρει

και πολύ από την τακτική των καταγγελόμενων. Η ταινία κινείται σε αυτό το πλαίσιο,

διαθέτει κάποιες ωραίες σκηνές, μερικά ωραία μουσικά κομμάτια, ωστόσο πάσχει ως

προείπα. Κάθε διανοητής και διανοούμενος δείχνει αφιλοξενούμενος στο Ιράν, ωστόσο

την θρησκευτική καταπίεση δεν την πολεμάς με φαλκιδεύματα ή με φτηνές γενικεύσεις ευτελίζοντας αρκετά την τέχνη. Πρόβλημα φίλε μου Κούρδε, αξιαγάπητε και αξιοθαύμαστε!

6-6,5/10.