Durak / The Fool / Ο ηλίθιος (2014)

Ο δημιουργός Yuriy Bykov στην ουσία κάνει σινεμά καταγγελίας, παρουσιάζει μία ανεπτυγμένη -κατά τα άλλα στα μάτια μας κυρίως- χώρα ως τριτοκοσμική και υπό συνθήκες ολοκληρωτικής κατάρρευσης και κοινωνικού αναβρασμού, μες την διαφθορά, την διαπλοκή, τις πολιτικές σκοπιμότητες, τις κομπίνες, το μαύρο χρήμα, την ανομία, την εκμετάλλευση, τις πισώπλατες μαχαιριές, τα υπόγεια συμφέροντα, τα λαδώματα, το χάος κι όλα αυτά βγαίνουν στην επιφάνεια μόνο και μόνο από ένα κτήριο που είναι έτοιμο να πέσει, λόγω άναρχης δόμησης. Αγωνιστικό, που δονείται από θυμό και σαρκασμό. Μιλά για ξεδιάντροπη υποκρισία, για μαφιόζικες εκτελέσεις και υπανθρώπους, που είτε τους έχει ποτίσει το χρήμα και το βόλεμα, είτε για ιδεαλιστές που τους αλυσοδένει ο φόβος, να πουν την αλήθεια. Ο τίτλος της ταινίας είναι έξυπνα ειρωνικός, υποδηλώνοντας το γεγονός πως η σύγχρονη κοινωνία μας έχει επιβάλει να χαρακτηρίζουμε "ηλίθιο" όποιον πράττει σύμφωνα με την κοινή λογική και το κοινό καλό, αψηφώντας τις επιπτώσεις.

Η ταινία κινείται σε δύο άξονες: τον πολιτικό και τον ηθικό. Η διαφθορά των πολιτικών προσώπων παρουσιάζεται με τρόπο ανατριχιαστικά ρεαλιστικό που φτάνει στα όρια του σοκαριστικού. Το κατεξοχήν όμως ζήτημα που θέτει η ταινία είναι ηθικό: αξίζει να είσαι τίμιος σε μια κοινωνία όπου δεν είναι κανείς άλλος; Η λογική του παράλογου που επικρατεί στην ταινία, και δυστυχώς και στην σύγχρονη πραγματικότητα, μας κάνει κατά στιγμές να θεωρήσουμε τον πρωταγωνιστή αφελή. Κρατά αμείωτη την αίσθηση της αγωνίας, είναι εκπληκτικά δομημένη και εκτελεσμένη, η παγερή και σκοτεινή σκηνοθεσία είναι άρτια και μια ένταση που εναλλάσσεται μόνο με την απογοήτευση και την απελπισία, εκφράζει ένα σκληρό κοινωνικό κατηγορώ, εξαιρετικά αποτελεσματικά και ξετυλίγεται με τον τρόπο ενός εφιαλτικού θρίλερ.

Διαθέτει υπερβολικό και στα άκρα πομπώδες, αλλά διαχρονικό, στιβαρό και σφιχτοδεμένο σενάριο, με πλούσια τα αλληγορικά στοιχεία και αρκούντως κάποια συμβολικά, παραλληλίζει με μια σαθρή ως τα θεμέλιά της κατασκευή, γεμάτη αδιάφορους, συμφεροντολόγους και βίαιους ενοίκους, αφοσιωμένους αποκλειστικά στην καθημερινή τους επιβίωση. Η μουσική συμμετέχει αριστοτεχνικά στο πλαίσιο δράσης, ενώ λειτουργεί ως "κλεψύδρα" οδεύοντας προς το φινάλε. Σπουδαίο το δίλημμα που βάζει ο Bykov όσον αφορά τη σχέση ιδεαλισμού και ρεαλισμού, ενώ βγάζει μηνύματα και δημιουργεί προβληματισμούς. Σύγχρονα γυρισμένη με ωραίες δραματικές, καθηλωτικές αλλά όχι αναίτια βαρύγδουπες ερμηνείες, μα δυνατό υβρεολόγιο. Εξαιρετική Natalya Surkova να ερμηνεύει με τρόπο που συγκλονίζει μια δήμαρχο-μητέρα της πόλης, ενώ και ο πρωταγωνιστής έχει μπει στο πετσί του ρόλου του και δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Με την τραγική κορύφωση, υπόρρητα αναδύεται ένα αδιαφιλονίκητο πολιτικό μήνυμα: αυτό της άρρηκτης συνάρτησης της ακεραιότητας της πολιτικής εξουσίας με την ηθική ποιότητα της κοινωνίας, ενός αδυσώπητου ζεύγους δυνάμεων που παράγει έναν φαύλο ή έναν ενάρετο κύκλο. Τολμηρό, αιχμηρό και κυνικό, το φιλμ του Bykov είναι μια ταινία που δεν ξεχνάς εύκολα, μια απαραίτητη υπόμνηση του πως λειτουργεί ο κόσμος και μια δυνατή ιστορία με ένα εξαιρετικά πικρό δίδαγμα: ο ηρωισμός δεν είναι πάντα αποτελεσματικός. Συγκλονιστική, σκληρή στην ωμότητα και τον ρεαλισμό της, με συνεχώς αυξανόμενους έντονους ρυθμούς, τους οποίους δεν ξέρεις πού ακριβώς θα δεις να καταλήγουν. Από τις ταινίες που βάζουν τον θεατή στη θέση του πρωταγωνιστή να αναρωτιέται τι θα έκανε αυτός σε ανάλογη περίπτωση. Αριστουργηματικό διαμαντάκι!!! 10/10!!

Ο Yuri Bykov δημιουργεί τον δικό του ντοστογιεφσκικό ήρωα, σ' ένα πολιτικοκοινωνικό δράμα σκληρό, οδυνηρό, αλλά και θαρραλέο!
Ο σκηνοθέτης κριτικάρει την κοινωνία της χώρας του, απεικονίζοντας τη σαν απόλυτα διεφθαρμένη, στον πυρήνα της και της οποίας η τιμιότητα φαίνεται άγνωστη, ξεχασμένη και ακόμα χειρότερα χλευάζεται....
Ένα κτίριο, γεμάτο ρωγμές, ετοιμόρροπο, είναι η αντιπροσωπευτική εικόνα ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Οι ρωγμές του το καθιστούν επικίνδυνο, αλλά οι ενοικιαστές είναι απρόθυμοι να το εγκαταλείψουν.
Για το είδος της, διαμαντάκι!

Κατ' αρχάς και προπαντός, ξεκαθαρίζουμε ότι το ζήτημα της διαπλοκής, της διαφθοράς,

της αδιαφάνειας και της παντοιοτρόπως προάσπισης των ατομικών συμφερόντων δεν 

είναι νέο εφεύρημα αλλά κρατεί παλαιόθεν. Δεν γνωρίζει σύνορα, εθνικότητες,

θρησκείες, ράτσες, κοινωνικές τάξεις ή καταγωγή. Δεν θα προβώ σε ανάλυση

της μαρξιστικής διαλεκτικής περί υλικών σχέσεων παραγωγής, καθώς

ο αναγνώστης, απλώς, θα προσπεράσει ανώδυνα και αβρόχοις ποσί

οιαδήποτε επιστημονική προσέγγιση. Το μόνο που θα τονίσω είναι το ερώτημα

τι θα γινόταν και πώς θα ήταν η ζωή μας, αν τα πράγματα, τα αγαθά δηλαδή ως προιόντα μεταποίησης, είχαν μόνο

αξία χρήσης κι όχι ανταλλακτική/μεταπωλητική αξία. Εν προκειμένω,

αποδεχόμενοι ότι η διαπλοκή υφίσταται ως παγκόσμια σταθερά,

οι προσεγγίσεις διαφέρουν. Το ζήτημα δεν είναι η συγκριτική μελέτη

της διαπλοκής αλλά η εξάλειψη της. Επί της ταινίας: Δεμένη πλοκή,

άρτια σκηνοθεσία και καλή εκτέλεση από τους περισσότερους ηθοποιούς. 

Αφήνει πίκρα στο τέλος και ίσως ο τίτλος της ταινίας θα έπρεπε να είναι

διαφορετικός. Όπως και να έχει, οι "νοικοκυραίοι με τα χίλια πρόσωπα"

κερδίζουν, συνήθως με αθέμιτα μέσα.   

8/10.