1945 (2017)

Ο Τόροκ θέλει να αποκαλύψει, θέλει να καταγγείλει, αλλά δε θέλει να φλυαρήσει. Με ελάχιστο διάλογο, αλλά πανέμορφη, γυαλιστερή εικόνα καταθέτει τη γνώμη του ακόμα και από την πρώτη πrώτη επιλογή του: να γυρίσει σε ασπρόμαυρο φιλμ. Δεν υπάρχουν γκρίζες περιοχές στην ηθική μας. Κάποια πράγματα είναι άσπρο/μαύρο. Ταυτόχρονα βασίζεται στα αρχέτυπα του σινεμά είδους για να χτίσει τη ραχοκοκκαλιά της έντασης και της πλοκής. Η απειλή και το σασπένς της επέλασης των «ξένων» λειτουργούν ως φόρμα για να μάς παρασύρουν πίσω από την αφορμή, πίσω από το κινηματογραφικό είδος. Για να ανακαλύψουμε σταδιακά την καρδιά της ταινίας: τη βαθιά κρυμμένη ενοχή, τη βολική αποσιώπηση των εγκλημάτων, την επιλεκτική λήθη που θα αποτελέσουν τις πρώτες ύλες, τα θεμέλια της μεταπολεμικής Ευρώπης. O Τόροκ κινηματογραφεί τα σκαμμένα πρόσωπα των ηρώων του σε αντίστιξη με τη φύση και το περιβάλλον. Οι επισφράγιστες πόρτες των σπιτιών, τα μισόκλειστα παράθυρα, οι κρυφές εσωτερικές αυλές, οι κουρτίνες που ανεμίζουν, οι φράχτες, η ανελέητη κάψα στα χωράφια, τα καφενεία με τους ξοφλημένους γέροντες, ο χυδαίος πλούτος του παντοπωλείου, η νύφη που τρέχει στον εραστή της, οι χαφιέδες χωροφύλακες του νέου κράτους, όλα αφηγούνται τη δική τους ιστορία για τόπους και ιστορικές στιγμές που οι άνθρωποι κλήθηκαν να επιλέξουν πώς θα επιβιώσουν και δεν το έκαναν πάντα τίμια. Ο Τόροκ, με τη βοήθεια του βετεράνου 80χρονου διευθυντή φωτογραφίας Ελεμερ Ραγκάλι χτίζει πυκνή ατμόσφαιρα, μυστήριο, ελεγειακό τόνο. Προσέχει ιδιαίτερα τα κάδρα, τις συνθέσεις, την αισθητική αρτιότητα κάθε πλάνου. Δίνει ρυθμό στο μοντάζ, άλλοτε με αργόσυρτες, απλωμένες λήψεις της πομπής των δύο Ορθόδοξων Εβραίων που πλησιάζουν και πλησιάζουν, και κόβοντας γρηγορότερα στη σύγχυση και την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα του χωριού. Η πολύ αργή, ρηχή και πληκτική σκηνοθετική ματιά και η μονοτονία των εξελίξεων σε κάνει να βαριέσαι αφόρητα, εστιάζει στους χαρακτήρες αν και δεν τους αναλύει όλους διεξοδικά και αποφεύγει να δώσει πνοή στο σενάριο. Tο «1945» δεν καταφέρνει να σε στοιχειώσει, ανοίγοντας ένα διανοούμενο διάλογο με όσα ιστορικά αποκαλύπτει. Γιατί ο Τόροκ δεν καταφέρνει να κρύψει τη χειραγώγηση του θεατή, τις ραφές της κατασκευής, δεν αποφεύγει το διδακτισμό και το μελόδραμα σε κομβικές στιγμές, τον εξυπηρετεί η υπερβολή του πρωταγωνιστή. Τέλος, αποδυναμώνεται από το απλοϊκό στόρι και τους μονοδιάστατους χαρακτήρες, οι οποίοι προσδιορίζονται αποκλειστικά από την ιδιότητά τους. Και συνολικότερα βέβαια το σενάριο υπολείπεται σε συναισθηματικό βάθος και οδηγείται σε προφανή και αναμενόμενα νοήματα. Έτσι, παρά τις ειλικρινείς και καίριες προθέσεις του, ο Τόροκ δεν προσδίδει ξεχωριστή ταυτότητα στο έργο του, αποφεύγοντας ένα πιο προσωπικό σχόλιο και ανακυκλώνοντας ασφαλείς απόψεις για γνωστά ζητήματα. 6/10!!!