Σταυροί στο μέτωπο / Paths of Glory (1957)

ασφαλώς μια συγκλονιστική ταινία, η οποία δεδομενων των τεχνικων μεσων της εποχης που γυριστηκε θα πρεπει να συμπεριληφθει στη λίστα με τις κορυφαιες αντιπολεμικες ταινίες όλων των εποχων.

Ο αείμνηστος Stanley Kubrick καταθέτει το (πρώτο) αντιπολεμικό του αριστούργημα, που είναι βασισμένο εν μέρει σε αληθινά γεγονότα, αποτελώντας και μια από τις πιο ολοκληρωμένες καταθέσεις του σινεμά πάνω στον πόλεμο. Αφηγείται με στοχευμένη ακρίβεια, μεστή αφήγηση, ένα ολοκληρωμένο σύστημα αρχών και αξιών, μια ολόκληρη αντίληψη πάνω στις συνέπειες του στρατού και του πολέμου στα αυτόνομα άτομα, κάνει μια βαθιά και βαριά κριτική στον πατριωτισμό όταν σε αυτόν δεν συντρέχουν τα συμφέροντα των απλών ανθρώπων και καταλήγει με παραμύθιασμα. Μπαίνοντας στο πεδίο της μάχης, μονάχα μία φορά (παράγοντας ωστόσο αξιομνημόνευτες εικόνες κι εντυπωσιάζοντας με την τεχνική της κάμερας που είχε αναπτύξει ήδη σε τόσο νεαρή ηλικία ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος) στα 88 λεπτά της διάρκειάς του, το πόνημα του Kubrick δεν πέφτει στην παγίδα να ασχοληθεί με πολεμικά ανδραγαθήματα, καταλήγοντας έτσι όπως άλλα (ακόμη και σπουδαία) φιλμ του είδους που πέφτουν σε αντιφάσεις προσπαθώντας ταυτόχρονα να ισορροπήσουν ένα ειρηνιστικό μήνυμα και ηρωικές εξιστορήσεις, και τελικά γέρνουν περισσότερο προς το δεύτερο αναιρώντας την ουσία. Μεταφράζει την ομορφιά της ζωής με ένα θαυμάσιο συγκινητικότατο φινάλε με τη μοναδική γυναικεία παρουσία να κυριαρχεί, όπου το αντιπολεμικό καρφί στο φέρετρο της υποκρισίας και των επεκτατικών συμφερόντων, του εκφυλισμού που μπορεί να γεννήσει η μοναξιά των χαρακωμάτων, είναι η ίδια η ανθρωπιά των στρατιωτών που δεν έχουν εχθρούς, ο πόλεμος των ανωτέρω δεν τους αφορά, "χάνονται" στην ομορφιά της φωνής μιας γυναίκας αιχμάλωτης που τραγουδάει.

Η σκηνοθεσία είναι μεγαλειώδης και ανεπανάληπτη, τόσο τεχνικά όσο και σε σχέση με την εξυπηρέτηση του θέματος και των αντιπολεμικών και αντιμιλιταριστικών ιδεών. Το σενάριο είναι λεπτοδουλεμένο, όπου μέσα από αυτό γνωρίζουμε τον ψυχολογικό κόσμο των πρωταγωνιστών και τις ιδέες τους και με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν να ταυτιστούμε με κάποιους από αυτούς. Δημιουργεί ένα σφιχτό και αρραγές φιλμικό "κείμενο", μια γραφή λιτή και απίστευτα ουσιώδης. Ανήκει στις καλύτερες στιγμές της αμερικάνικης σχολής της κινηματογραφικής οικονομίας. Η φωτογραφία του George Krause είναι ασπρόμαυρη, σκληρή, καθόλου εξωραϊστική. Δείχνει τον πόλεμο όσο πιο κοντά στην πραγματικότητα μπορεί να γίνει: απάνθρωπος, μουντός και ανεπιθύμητος. Τα πλάνα και το γρήγορο όσο και μαεστρικό μοντάζ είναι οι κύριοι μοχλοί που δίνουν γρήγορο ρυθμό στην ταινία και έτσι δεν κουράζεται ο θεατής. με τον Kubrick και την βαθιά γνώση της κινηματογραφικής καθαρά αφήγησης του, προβάλλει σκηνές που θυμίζουν πως είναι κινηματογράφηση σε πραγματικό πεδίο μάχης, σαν ντοκιμαντέρ, με την χρήση ζουμ φακού, περνάει από μια διαδικασία ηθικής και ουσιαστικής δοκιμασίας τους χαρακτήρες, όπου δεν είναι αρχέτυποι αλλά στα πρόσωπα τους εκφράζονται κάθε τύπου εσωτερική άμυνα και ένταση, ανθρωπιά, θάρρος και φοβίες, χαρακτήρες δηλαδή καθαρά ρεαλιστικοί. Δεν επιμένει στον πόνο του πολέμου, μα περισσότερο στο να ψυχογραφήσει μια ολόκληρη κοινωνία μέσα από τον συμβολισμό του στρατού. Την εξουσία και την ιεραρχία, την δόξα και την υστεροφημία των υψηλά ιστάμενων, τον φόβο των κατώτερων, την προδοσία και κάθε άλλη διαδικασία της ανθρώπινης δραστηριότητας που γεννιέται μέσα σε συνθήκες παραλογισμού.

Ο Kirk Douglas σε έναν συγκλονιστικό ρόλο καυτηριάζει με τις λέξεις και τολμά να συγκρουστεί με την στρατιωτική ηγεσία. Τις εντυπώσεις όμως κλέβουν οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, με εξέχουσες περιπτώσεις τον εξαιρετικό George Macready που με την οξυδερκή ερμηνεία του ως ο απάνθρωπος και μωροφιλόδοξος στρατηγός Mireau κατορθώνει να παγιώσει το μήνυμα που επιδιώκεται να περαστεί, τον καρατερίστα Timothy Carey που είχε έναν μικρό ρόλο και στον Ralph Meeker που "ηγείται" της ομάδας των καταδικασμένων σε θάνατο και που στην προσωπική του ιστορία συνοψίζεται αυτή η τραγωδία των συνηθισμένων ανθρώπων που γίνονται βορά στις ορέξεις των ανωτέρων τους προκειμένου να ικανοποιήσουν τα ματαιόδοξα, κατ’ επίφαση μονάχα "πατριωτικά" σχέδιά τους. Η ταινία έχει καθαρά αντιπολεμική χροιά, αφού τονίζεται το στοιχείο του θανάτου για να υμνηθεί η ίδια η ζωή. Τέλος, αν κάτι μπορεί να ξενίσει, είναι το γεγονός πως μερικές επιμέρους ιστορίες δεν ολοκληρώνονται και η απότομη αλλαγή μερικών σκηνών κυρίως προς το τέλος της ταινίας. Ο πόλεμος οδηγεί στον αφανισμό και την αποκτήνωση, αυτό μας λέει εδώ ο Kubrick. Και μας το λέει με ένα εξαίρετο και απαράμιλλο κινηματογραφικό ύφος. Είναι ένα μεγάλο αντιπολεμικό έπος που γράφτηκε για μια άλλη εποχή και παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ. 10/10!!

Εξαιρετικη ταινια του  Stanley Kubrick ....