One Flew Over the Cuckoo's Nest / Στη Φωλιά του Κούκου (1975)

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ!!!!!!!!!!!!

Ένα κορυφαίο, αντισυμβατικό δράμα που μιλά για την εξαθλίωση τη βία και το φόβο των ψυχιατρικών ιδρυμάτων, όπου οι άνθρωποι μετατρέπονται σε αντικείμενα και τα φάρμακα δίνονται αδιακρίτως. Όπου νομιμοποιείται κάθε μορφή σωματικού και ψυχολογικού βιασμού, με τις θεραπευτικές κλινικές να μετατρέπονται σε φυλακές, σε εξορίες και υπόγεια, μέσα στα οποία κρύβονται όλες οι αμαρτίες του "φυσιολογικού" κόσμου. Εκεί όπου κυριαρχεί το δόγμα που ορίζει τον καλό άρρωστο, ως τον αποχαυνωμένο άρρωστο. Πέρα όμως από όλα αυτά, και μέσω ενός έκδηλου συμβολισμού, το φιλμ στοχάζεται πάνω στον ακρωτηριασμό οποιαδήποτε διαφορετικότητας, τη φυλάκιση του πνεύματος και την ισοπέδωση της ξεχωριστής προσωπικότητας του καθενός. Το δράμα θα αρχίσει σταδιακά να κορυφώνεται και η απρόσμενη κάθαρση θα χαράξει στις μνήμες των απανταχού σινεφίλ ένα από τα πιο λυτρωτικά φινάλε στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο McMurphy είναι ένας ιδιαίτερος άνθρωπος! Βλέποντάς τον απορεί κανείς πως θα μπορούσε να επιβιώσει εσώκλειστος σ’ ένα ψυχιατρικό ίδρυμα. Κι όμως... όχι απλά τα καταφέρνει, αλλά δένεται μ’ αυτούς τους ανθρώπους, αισθάνεται πράγματα γι’ αυτούς και σε κάνει να πιστεύεις ότι η ύπαρξη συντροφικότητας δεν προκύπτει απ’ την ομοφωνία των απόψεων, αλλά βγαίνει μέσα απ’ την ψυχή.

Ο Milos Forman χειρίζεται ένα λεπτό ζήτημα με μεγάλο σεβασμό. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει στο να γίνει τολμηρός και να προσεγγίσει το όλο θέμα άλλοτε με σκληρότητα κι άλλοτε χιούμορ. Ο Forman το φτιάχνει με τέτοιο τρόπο που σε καμία περίπτωση δεν προκαλεί, αλλά αντίθετα πολλές φορές ενισχύει το δράμα. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των γυρισμάτων του φιλμ πραγματοποιήθηκαν μέσα σε πραγματική κλινική στο Όρεγκον των Ηνωμένων Πολιτειών, με τον σκηνοθέτη να ενθαρρύνει διαρκώς την επαφή των ηθοποιών με τους αρρώστους, πολλοί εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν και ως κομπάρσοι. Μέσα από σκηνές μεστές σε νόημα αλλά και αλληγορική διάθεση, ο σκηνοθέτης πραγματεύεται το δικαίωμα στην επιθυμία και ερευνά την ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης απέναντι στη σκληρή καταπίεση, τον κοινωνικό ρατσισμό και την καταστολή κάθε μοναδικότητας. Οι άρρωστοι περιφέρονται ηθικά και κοινωνικά ευνουχισμένοι χωρίς απολύτως κανένα δικαίωμα. Ο δημιουργός, είναι αντισυμβατικός, τολμηρός, προσεγγίζει το αντικείμενό του με ένα εντελώς παράδοξο χιούμορ το οποίο όμως καταφέρνει να ελέγχει τόσο καλά ώστε όχι μόνο να μην ενοχλεί αλλά να λειτουργεί κιόλας υπέρ του δράματος. Το θέμα του δεν είναι να γυρίσει άλλη μια ταινία που περιστρέφεται γύρω από το άθλιο και σάπιο νοσηλευτικό σύστημα των συγκεκριμένων ιδρυμάτων, δεν είναι οι συνθήκες διαβίωσης ή το αναποτελεσματικό των τρόπων θεραπείας, όχι καθόλου. Το θέμα του είναι η φυλάκιση του ελεύθερου πνεύματος, η καταστρατήγηση της ελεύθερης βούλησης, η ομαδοποίηση, η ισοπέδωση της προσωπικότητας. Η ταινία είναι γυρισμένα καταπληκτικά, δεν αναλώνεται σε κραυγαλέα ηθικοπλαστικά μηνύματα, ούτε εκκωφαντικές κορυφώσεις, ούτε σε αναλύσεις για το κατά πόσο μπορούν οι μέθοδοι των συγκεκριμένων οίκων να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Προτιμά να εστιάσει στους χαρακτήρες και στις προσωπικότητές τους. Ορισμένες σκηνές έχουν ένα νόημα τόσο βαθύ που πραγματικά συγκλονίζουν, είναι τόσο ρεαλιστικές που ειλικρινά ο θεατής ανατριχιάζει. 10/10!!

Μηδενός εξαιρουμένου, οι πρωταγωνιστές του φιλμ προσφέρουν εξαιρετικές ερμηνείες. Ο Jack Nicholson δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας και είναι κορυφαίος στο ρόλο που υποδύεται. Ανιχνεύει σε βάθος την προσωπικότητα του ήρωα, δεν αφήνεται σε φτηνούς και υπέρμετρους συναισθηματισμούς και σε αφήνει με όλη του την ψυχή να δεις πραγματικά ποιος είναι ο McMurphy. Εμπλουτίζοντας τον ρόλο του με ένα σωρό αυτοσχεδιασμούς, χρησιμοποιώντας μανιερισμούς που μπορούσε να ανατρέπει σε κάθε επόμενη σκηνή, επικοινωνώντας κάθε στιγμή όλα τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς του κατάφερε να ανιχνεύσει σε βάθος την προσωπικότητα του ήρωα που υποδύθηκε και να μας την "αναλύσει" έτσι ώστε να την κατανοήσουμε απολύτως. Μοιάζει σχεδόν αδύνατο να βρει κάνεις έστω και ένα μικρό ψεγάδι σ’ αυτή την ερμηνεία που ακροβατεί συνειδητά ανάμεσα στη λογική και την τρέλα. Χρησιμοποιεί ένα πηγαίο, σχεδόν ειλικρινές χιούμορ και μια άσβεστη εσωτερική ένταση καταφέρνοντας να μαγνητίσει, αφήνοντας μόνιμα την αίσθηση ότι παίζει απλά τον εαυτό του και σκιαγραφώντας μια εικόνα "υγιούς" τρέλας μέσα στο βασανισμό της λογικής. Ο Nicholson συγκέντρωσε για αυτήν την ερμηνεία μία πλειάδα βραβείων (τα πιο σημαντικά βραβεία ερμηνείας διεθνώς) και είναι βέβαιο ότι άξιζε το καθένα από αυτά και άλλα τόσα

Η υποβλητική Fletcher είναι εκπληκτική στον ρόλο της ξύλινης, ανέκφραστης και ανελαστικής νοσοκόμας που η μόνη της ασχολία της είναι να βασανίζει τους ασθενείς της υποβάλλοντάς τους ενοχλητικές προσωπικές ερωτήσεις που όχι μόνο δεν διαθέτουν θεραπευτικό χαρακτήρα αλλά αντίθετα εξυπηρετούν τις σαδιστικές της ανάγκες. Πρεσβεύει την αδιάλλακτη εξουσία που κρύβεται μέσα στο ανέκφραστο και καθαρό πρόσωπο, με τη σαδιστική ικανοποίηση να είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη στις σκηνές της ψυχολογικής και σωματικής βίας. Την ποιότητα των προθέσεών της υπογραμμίζει η παρουσία μίας βουβής νοσοκόμας που την ακολουθεί διαρκώς και της οποίας η απελπισμένη έκφραση είναι το πιο εύγλωττο σχόλιο για τις μεθόδους που ακολουθεί η προϊσταμένη της. Η αναλγησία με την οποία χειρίζεται τις καταστάσεις και το υπεροπτικό ύφος του από θέση νικητή μας προσβάλλουν σε τέτοιο βαθμό που καθ’ όλη την διάρκεια της ταινίας θέλουμε να της επιτεθούμε και να καταλύσουμε οποιαδήποτε τέλος πάντων εξουσία πρεσβεύει. Η ιδιαίτερα απαιτητική ερμηνεία της (όπως εξάλλου και του Τζακ Νίκολσον) υποστηρίζεται από ένα σπουδαίο καστ "ασθενών", από τον Ντάνι Ντε Βίτο, ως τον Κρίστοφερ Λόιντ, με τον Μπράντ Ντούριφ ωστόσο να κλέβει την παράσταση. Η ταινία , δεν ξέρω αν είναι ένα κλασσικό, είναι όμως σίγουρα ένα ανατρεπτικό αριστούργημα, μία ρεαλιστική κραυγή απελπισίας που θα είναι επίκαιρη όσα χρόνια και αν περάσουν. Είναι μία ταινία από αυτές που γράφουν ιστορία. Συνολικά είναι ανατριχιαστική, αριστουργηματική, επική, αριστοτεχνική και προτείνεται ανεπιφύλακτα. 10/10!!

Δεν υπαρχουν υποτιτλοι..