Triangle (2009)

Πρόλογος - Έχε στο νου σου ότι…
Δεν ισχυρίζομαι ότι μέσα στο έργο μάς δίνουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να συμπεράνουμε πώς εξελίγθηκαν τα πράγματα την πρώτη φορά, όμως πιστεύω πως στις σημειώσεις του σεναρίου υπάρχει και αυτό. Μάλλον γι' αυτό εντοπίζεται συχνά στις πράξεις της ηρωίδας το κίνητρο της επιβίωσης και όχι απλά της εκπλήρωσης μιας παράδοξης επανάληψης.
Τις μισές πληροφορίες τις βρήκα στο διαδίκτυο, αλλά οι τρεις τελευταίες ενότητες και λίγα τμήματα από τις υπόλοιπες περιέχουν αποκλειστικά δικές μου σκέψεις. Δεν επιθυμώ τυχόν προβολή του λογαριασμού μου, κρύψτε τουλάχιστον το όνομα (nickname).
Συνήθως υπογραμμίζω λέξεις για να επισημάνω κάποια συνθήκη, ενώ την κάτω παύλα (underscore) τη χρησιμοποιώ για να μη μου διαχωρίζει ο κειμενογράφος τα ονόματα από τους αριθμούς όταν αλλάζει γραμμές. Τέλος, με τον όρο «γκρουπ» αναφέρομαι στις ομάδες των ναυαγών που φθάνουν στο πλοίο.

Ο λαβύρινθος του πλοίου
Ίσως δε χρειαστεί να δεις το βίντεο που πρότεινα, όμως υιοθετώ κι εγώ την ίδια αρίθμηση των γκρουπ. Από όσες αναλύσεις βρήκα, αυτό είναι το χρησιμότερο εργαλείο. Είναι «ο μίτος της Αριάδνης» για το λαβύρινθο του πλοίου. Κάποια στιγμή επιβάλλεται να τον αφήσεις, αλλά θα 'χεις μάθει πολλά:
Στο πλοίο υπάρχουν μονίμως τρεις Jesses. Η νεότερη «απαλλάσσει» την παλαιότερη (ζωντανή ή νεκρή) και μόνο για ελάχιστες στιγμές παραμένουν δύο. Αμέσως εμφανίζεται καινούριο γκρουπ. Στο δικό μας κομμάτι της ιστορίας βλέπουμε την Jess_3 να «απαλλάσσει» την 1 και να «απαλλάσσεται» από την 5! Δεν πυροβόλησε την 4 (που κοιτάχτηκαν χωρίς μάσκες), ενώ τραυμάτισε τη 2 με το δίκαννο. Η 4 είναι επίσης αυτή που σκότωσε με το σίδερο τη 2 και την πέταξε στη θάλασσα, καθώς η δικιά μας τις έβλεπε από τη μακάβρια «φωλιά» της Sally. Στην ανάλυση τις ονομάζουν «μονές ή ζυγές Jesses» και βοηθάει πολύ, τουλάχιστον για όσο βρισκόμαστε στο πλοίο.
Πρέπει να επισημάνω πως κάποιες πράξεις παραμένουν ίδιες στις «μονές & ζυγές Jesses» ενώ άλλες διαφέρουν. Αξίζει όμως να θυμάσαι πως είναι πάντα η Jess του προηγούμενου γκρουπ, η φιγούρα που βλέπουμε φθάνοντας στο πλοίο, στον καθρέφτη της αίθουσας δεξιώσεων, αυτή που ρίχνει τα κλειδιά και που τραυματίζει τον Victor. Αλλά είναι πάντα η Jess ενός προ-προηγούμενου (-2) γκρουπ που προκαλεί με το δίκαννο το μακελειό στο θέατρο (τρεις φορές το βλέπουμε) και μόνο όταν αποτυγχάνουν οι «ζυγές», λαμβάνουν τα «μονά γκρουπ» σήματα κινδύνου στον ασύρματο.
Μία ακόμη καλή μέθοδο να τις ξεχωρίζουμε, είναι τα ρούχα. Τις βλέπουμε στο πλοίο με ζακέτα, χωρίς ζακέτα και με εργατική φόρμα με μάσκα. Όμως οι «μονές Jesses» δε βγάζουν ποτέ τη μάσκα, ενώ τις «ζυγές» δε μας τις δείχνει χωρίς ζακέτα - κατευθείαν με φόρμα. Έτσι ξέρεις τι -περίπου- έχουν κάνει όταν τις βλέπεις. Αυτή με το φόρεμα δεν ανεβαίνει στο πλοίο (μήπως όμως είχε ανέβει;).
Σκέψου πως αυτά είναι τα «εύκολα» (!) που συμφωνούμε όλοι, όποια αρίθμηση και να εφαρμόσουμε. Για περαιτέρω ανάλυση μπαίνουμε σε βαθιά νερά και όσοι το επιχείρησαν, πάντα κάτι παρέλειπαν.

Συμπεράσματα που τρομάζουν και διχάζουν
Τάχθηκα εξαρχής με όσους πιστεύουν ότι οι «ζυγές Jesses» είναι η ιστορία που ΘΑ εκτυλιχτεί αφότου η δική μας Jess ξαναμπεί στο πλοίο (μάλλον δύο φορές σε κάθε της loop). Έπειτα αποδέχθηκα και το ότι αυτές (οι ζυγές) θυμούνται μα υποκρίνονται! Προκύπτουν έτσι νέα συμπεράσματα και για να το «κοντύνω» λίγο, χρησιμοποιώ ξανά την αρίθμηση των γκρουπ της πρώτης ενότητας, που την προτιμώ:
α) Όταν ήρθε η σειρά της Jess_4 να πει «Είδα κάποιον» στην αίθουσα δεξιώσεων, ήξερε πως ήταν η δική μας Jess_3. Και όταν -ξανά εκεί- τη σημάδευε η δική μας με το δίκαννο, εκείνη το ήξερε πως θα γλιτώσει. Ρίσκαρε και τρόμαξε, μα δεν ανατρέπει αυτό αυτή τη θεωρία.
β) Σχετικά με το ποια Jess μαζεύει ποια πτώματα ισχύει ότι όσες πρωτομπαίνουν στο πλοίο είναι πολύ απασχολημένες, ενώ όσες πέφτουν από αυτό δεν τα προλαβαίνουν. Άρα μαζεύουν μόνο των επόμενων γκρουπ: οι «ζυγές» τα «μονά» και οι «μονές» τα «ζυγά», με ελάχιστες εξαιρέσεις. Εγώ δέχομαι ότι αφότου η Jess_3 παρενέβη με το δίκαννο στην αίθουσα δεξιώσεων, η Jess_4 ξαναγύρισε, αποτέλειωσε κι εξαφάνισε τον Victor_4! Επιπλέον, όταν η ίδια κάρφωσε τον Victor_5, δεν το έκανε «κατά λάθος»! Θα τον εξαφανίσει κι αυτόν, αλλά μαζί με τους υπόλοιπους αργότερα.
γ) Δεν πιστεύω ότι ο Downey_4 έγραψε το όνομα της Jess επάνω στον καθρέφτη της καμπίνας. Μάλλον υπέκυψε στα τραύματά του και πιθανόν το έγραψε η Jess_2 ή η Jess_4 μετά. Όχι για την εκπλήρωση του loop, αλλά γιατί ήθελε με δόλο να στοχοποιήσει την άλλη! Πάντως αφού μας δείχνουν την Jess_3 να γράφει τελικά το μήνυμα, προφανώς έσβησε από κάτω το όνομα. Όμως ποια σβήνει το μήνυμα; Ποντάρω στην Jess_2. Αν και φάνηκε να αυτοσχεδιάζει ώστε να παρασύρει το ζευγάρι στην καμπίνα, εκτιμώ πως την είχε προετοιμάσει. Τελικά, ποια από τις «ζυγές Jesses» γράφει το όνομα; Ακόμα το ερευνώ.
δ) Στο τέλος του έργου, όταν η δική μας Jess - «ζυγή» πλέον - φτάνει ξανά στο λιμάνι, δεν έχει ξεχάσει τον Victor. Σκέψου το λίγο… Γνωρίζοντας πλέον τους κανόνες φοβήθηκε μήπως, κάποιος που τη θυμόταν, είχε πάρει τη θέση του! Φαίνεται σαν να υποκρίνεται κι αυτός επίσης, αλλά μπορεί να είναι τέχνασμα για να μας μεταφέρει ο σκηνοθέτης τις ανασφάλειες της ηρωίδας. Τουλάχιστον μη βιαστείς να το πας εκεί.

Θεωρίες που «πάσχουν»
Υπάρχει ακόμη ένα βίντεο που μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Είναι το:
"Triangle Movie Logic Explanation" κάποιου Peng Yang
Αριθμεί τα γκρουπ εντελώς διαφορετικά, δε μιλάει καλά αγγλικά και ευτυχώς που έχει δικούς του υπότιτλους γιατί σίγουρα θα σε παιδέψει. Το προτείνω μόνο επειδή έχει ενοποιήσει πολλές θεωρίες μαζί κι έτσι μου δίνει βήμα να σχολιάσω και επειδή έχει ένα δυνατό λογικό διάγραμμα στο τέλος (12:50), που σε βοηθάει να καταλάβεις πώς πρέπει να σκέφτεσαι αυτόν τον «ατέρμονα βρόχο». Διαφωνώ όμως σε:
α) Υποστηρίζει πως η Jess σκότωσε το γιο της Tommy. Είναι πολύ δημοφιλής άποψη αυτή για να την αμφισβητώ, αλλά η απάντηση είναι μεγάλη και την αναλύω σε ολόκληρη ενότητα μετά.
β) Έχει επίσης ειπωθεί συχνά ότι όλοι έχουν πνιγεί και ως εκ τούτου εγκλωβιστεί σε ένα μεταθανάτιο endless loop, ενώ η Heather είναι η μόνη που γλίτωσε. Μπορεί. Μπορεί όμως και να βρίσκεται στο δικό της loop και απλά η «εμπειρία» της με τους υπόλοιπους να είναι πιο σύντομη. Παρατήρησε τα δύο βραχιόλια στο δεξί της χέρι. Τη στιγμή που χάνεται στη θάλασσα τα βλέπουμε στο αριστερό! Νομίζω είναι σκόπιμο και αποδίδω διπλή ερμηνεία σε αυτόν τον «αντικατοπτρισμό»: Ήταν με τους υπόλοιπους συνοδοιπόροι στη Ζωή μα όχι στο Θάνατο ή και αντιστρόφως (!) καθώς η σχέση της με αυτούς ήταν και λίγο «χλιαρή». Είναι ένα μικρό κεφάλαιο η Heather. Για εμένα είναι ένας καλός άνθρωπος ("Is it the shorts?") που μπήκε σε λάθος σκάφος, αλλά ίσως και να μπορείς να την αγιοποιήσεις αν θες. Νομίζω ο σύντομος ρόλος της υπάρχει για να κρίνει τους υπόλοιπους, την αυθεντικότητα των σχέσεών τους και για να βγάλει στην επιφάνεια μερικά επιπλέον στοιχεία για τον καθένα:
"-I ‘m kinda liking the boy!  -Uh… no, you ‘re not!"
γ) Μία λιγότερο διαδεδομένη θεωρία είναι ότι το κύμα ξεβράζει την Jess στην παραλία μία φορά ζωντανή και μία νεκρή. Ξεβράζεται νεκρή όταν τη σκοτώνει η άλλη Jess με το σίδερο και την πετά στη θάλασσα (καθώς η τρίτη τις έβλεπε). Είχα την ίδια πεποίθηση, όμως είναι παγίδα! Στο βίντεο, αυτός μάς προτείνει -επιπλέον- πως σε αυτό το συμβάν η Jess χάνει τη μνήμη της και ξυπνάει μέσα στο σκάφος, όπου εκεί είναι το σημείο μηδέν του loop. Όμως η Jess ξυπνάει τρεις φορές στο έργο (σκάφος, ακτή και ταξί) και το σημείο μηδέν μπορεί να είναι οποιοδήποτε από αυτά ή και να αλλάζει κάθε φορά! Όπως διάβασες και στην πρώτη ενότητα, ήρθε η στιγμή να αφήσουμε «το μίτο της Αριάδνης». Γιατί έτσι μπορεί να υπάρχει κάπου και μία αφανής Jess, ή τρίτο ζευγάρι Jesses, είτε κρυμμένες στο πλοίο που ανέβηκαν για τρίτη φορά. Χάνουμε πραγματικά το νόημα ψάχνοντας να βρούμε την άκρη σε ένα καλειδοσκόπιο από Jesses.
Ο Smith έχει πετύχει το στόχο του: να μας απομακρύνει από την αλήθεια.

Στα ελληνικά οι ξενόφερτες λέξεις δεν κλίνονται. Λέμε «έχω δύο κίμπορντ» και όχι «δύο κίμπορντς». Όμως όσα ήθελα να εξηγήσω ήταν ήδη αρκετά πολύπλοκα και προσπάθησα τελικά να το καλύψω γράφοντας τα ονόματα όλων στα αγγλικά. Συγγνώμη για όσο καταχράστηκα τον πληθυντικό.

Μικρή απολογία
Γνωρίζω πως έχω παραλείψει αρκετές καθοριστικές λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, ενώ θεωρώ δεδομένο πως τα γκρουπ εκτελούν πάντα την ίδια ρουτίνα των «μονών» και «ζυγών», ξεκάθαρα στη σκηνή του κυνηγητού της Jess στα μαγειρεία καθώς και όταν ρίχνει την περιστροφική βάνα, κάτι διαφοροποιείται. Βέβαια, δεν προκαλούνται αποτελεσματικές αλλαγές και ίσως προκύπτει έτσι το ρητό πως «τὸ πεπρωμένον φυγεῖν ἀδύνατον». Λίγο νωρίτερα (προτού «φάει» την κοντακιά από πίσω) ακούει κάποια βήματα από το επάνω κατάστρωμα και εκτιμώ πως τρέχει πάντα μία «ζυγή Jess» - μόνο μία υπάρχει τότε. Όμως μου φαίνεται δύσκολο να βρούμε ποια σκηνή εκτυλίσσεται εκεί, καθώς τρέχει συχνά. Τέλος, κατά την άφιξη των νέων γκρουπ, η ατάκα του Downey "…I can see some*…" διαφοροποιείται λίγο κάθε φορά, μα ίσως πάλι δεν επηρεάζεται έτσι κάτι.
Υπάρχουν πολλά που θα ήθελα να αναλύσουμε, όμως αυτό το κείμενο είναι ήδη αρκετά κουραστικό και προσπαθώ απλά να σε πείσω πως αν βρεις στο έργο ίδιο νόημα μ' εμένα, θα δεις πως όλα αυτά είναι μικρότερης σημασίας. Ίσως αυτό το κουβάρι να δέχεται κι άλλη επίλυση, όμως ανησυχώ μήπως ο Smith δε θέλει να το ολοκληρώσουμε. Γι' αυτό στην παραλία μάς ρίχνει σε λήθαργο και εμείς ξυπνάμε μόνο αν αναρωτηθούμε: Ανέβηκαν άλλοι στον «Αίολο»; Πλέον, απαιτούνται ομαδική δουλειά και αρκετοί πειραματισμοί με διάφορα λογικά διαγράμματα (σειριακά, κυκλικά, τριγωνικά κ.α.) μέχρι να μας τύχει να πετύχουμε το σωστό. Συμβουλή προς κάθε τρελό εκεί έξω:
Μην το επιχειρήσεις μόνος σου!

Η μυστήρια συμμετρία
Δεν έχω καταλάβει ακόμη το νόημα του καθρέφτη, εκεί που η Jess βρίσκει το γραμμόφωνο, αλλά και τους αντικατοπτρισμούς στο έργο γενικά. Κάποια πράγματα αντιστρέφονται μέσω του καθρέφτη, αλλά η πληγή στο κούτελο παραμένει στα αριστερά. Αντιστρέφεται το δωμάτιο, το πλοίο, οι ναυαγοί εμφανίζονται από την άλλη πλευρά - αλλά τα γράμματα κανονικά. Να ετοίμασαν ολόκληρο δωμάτιο και να ξέχασαν την πληγή, δεν το βρίσκω πιθανό. Μήπως οι πληγές παραμένουν, ενώ από το μάγουλό της σκούπισε μόνο λεκέ από το αίμα της Sally; Δεν το 'χω… Ίσως δεν είναι και πραγματικές. Πάντως, αν παρατηρήσεις προσεκτικά, βλέπεις συχνά τις ελιές τους να «πηδάνε» μεριές (και κατά την επιβίβαση στο πλοίο). Στον Greg ίσως να διακρίνεις και εσύ ότι η χωρίστρα του είναι χτενισμένη ανάποδα και δεν του «κάθεται» καλά. Είναι και τα βραχιόλια της Heather που αναλύω σε προηγούμενη ενότητα…
Μήπως κάποια απ' αυτά οφείλονται σε σφάλματα; Λένε ότι καμιά φορά γίνεται η λήψη ανάποδα κι ύστερα αναστρέφουν τις εικόνες στο μοντάζ. Αυτό γίνεται είτε για οικονομία στα σκηνικά και τα πολυδάπανα στησίματα μιας κάμερας, είτε γιατί κι ο ηθοποιός μπορεί να έχει κάποια αμυχή στο πρόσωπό του την ημέρα της λήψης. Όλα αυτά με αποτρέπουν από το να κάνω υποθέσεις για τα αντίστροφα είδωλα και επιπλέον δε βρήκα κανέναν που να τα αναλύει. Δυστυχώς, το ότι το σενάριο φαίνεται να μην έχει ψεγάδι αυτό δεν εξασφαλίζει ότι ισχύει το ίδιο και με τη σκηνοθεσία. Έχω πίστη στον Christopher Smith, αλλά γκάφες (goofs) γίνονται σε όλα τα έργα.

Η αγαπημένη μου σκηνή είναι η στιγμή που λερώνει το φόρεμά της. Μας δείχνει την ίδια λήψη δύο φορές. Στην αρχή διακρίνεται η «απόγνωση της μάνας» και στο τέλος η «ματαιοδοξία της γυναίκας».
Δεν έχω λόγια…

Ένα ύπουλο νόημα
α) Η έμμεση αναφορά (σπιτιού & καμπίνας) στο απαγορευμένο δωμάτιο 237, από το «Η Λάμψη» του Stephen King, είναι τόσο παραπλανητική όσο και ενδεικτική, όπως και ο κάθε μύθος που εισάγει στο έργο ο δημιουργός του. Μας αναφέρει το Σίσυφο, όμως μας καταδεικνύει ότι -κι αυτός και η Jess- από μόνοι τους επιλέγουν την τιμωρία. Έχω αποδεχτεί κι εγώ την πρόταση ότι όλοι είναι νεκροί και βρίσκονται σε κάποια άλλη μεταθανάτια διάσταση. Μία διάσταση που ο χρόνος δεν υφίσταται. Παρελθόν, παρόν και μέλλον ταυτίζονται σε έναν ατέρμονα βρόχο… Θα σας τη χαλάσω! Είναι η κρυφή αλήθεια μες στο μυαλό της Jess που αργοσβήνει στο δρόμο! Η καρδιά έχει σταματήσει, το παιχνίδι έχει προ πολλού τελειώσει και μόνο οι τελευταίες αναλαμπές βασανίζουν το μυαλό της. Μπορεί και να κατάφεραν να την κρατήσουν τελικά εγκεφαλικά νεκρή ως τις 11:30.
β) Το μεγαλύτερο όμως χτύπημα, έρχεται με το παιδί. Αυτός ο φουκαράς έκανε ό,τι μπορούσε να μη μπει η μάνα του στο σκάφος και αυτή έτρεχε του σκοτωμού να το προλάβει… Κι όσο για το φόρεμα: μάλλον το φορούσε. Ίσως δεν προλάβαινε να αλλάξει, ίσως και για να πει «Με λέρωσε τελευταία στιγμή»…
Αρκετοί πάλι παραλληλίζουν την εμφάνιση τού οδηγού στο τέλος με τον «Βαρκάρη του Αχέροντα». Όμως δεν είναι ο «Χάρων»: είναι ο Tommy, είναι 38 ετών και είναι κατά συρροή δολοφόνος! Είναι τυχαίο που φοράει το παιδί μία κίτρινη μπλούζα με το διαστημικό λεωφορείο (shuttle) που μας πάει στα αστέρια; Μέχρι και το ίδιο κούρεμα έχουν (38 ήταν ο ηθοποιός).
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι πέθανε στο ατύχημα. Αντιθέτως, καλύπτουν επιδέξια το ότι επέζησε: Ο οδηγός λέει μόνο «δε σώζεται το παιδί» και «δεν υπάρχει τρόπος να το επαναφέρουν» (πνευματικά).  Η γυναίκα δεν εγκαταλείπει το σφυγμό του, ενώ ο άντρας πιάνει ένα ψάθινο καπέλο -και δεν το ξεδιπλώνει- προφανώς για να ανακουφίσει το κεφάλι τού παιδιού από την άσφαλτο.
γ) Το όνειρο της Jess στην παραλία, που μοιάζει με νεκρή, δεν είναι όνειρο. Είναι το αμάρτημα του Tommy. Δε μας δείχνουν ποτέ το πρόσωπο της νεκρής. Είναι ένα από τα θύματα που επέλεξε επειδή έμοιαζαν στη μητέρα του. Προσεγγίζει την «Jess» επειδή του τη θυμίζει και μάλιστα ακριβώς στο συμβάν που του χάραξε το «δρόμο». Μεταφέρει την κοπέλα στο λιμάνι, μα καταλήγει νεκρή στην παραλία.
δ) Νομίζω το έργο θέλει να μας αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να μην πεθαίνει η Jess εκείνη την ημέρα, αλλά να παραμένει σε κώμα για δεκαετίες. Έτσι δικαιολογείται ευκολότερα η παρουσία του Tommy ως ενήλικα. Ίσως τελικά η στιγμή του τέλους (11:30) να έρχεται τριάντα χρόνια μετά, όταν ο Tommy αποφασίζει να τραβήξουν την πρίζα και για αυτό φορά τα μαύρα. Ίσως και να της ανιστορούσε όλα του τα αμαρτήματα! Ίσως μικρή σημασία να έχει για την Jess ο χρόνος…

Πιστεύω πως υπάρχουν και άλλοι τραγικοί υπαινιγμοί με πρωταγωνίστρια αυτή τη γυναίκα. Όμως για κάποιους από αυτούς δεν είμαι βέβαιος και ίσως φανώ υπερβολικός. Καλύτερα να τους συμπεράνεις εσύ. Είναι εκπληκτικό έργο. Μεγαλοπρεπές. Όμως όσα συμπεράσματα και να βγάλεις, μόνο χειρότερα μπορούν να είναι. Η μόνη ομορφιά που μπορείς να βρεις σε αυτό, είναι αυτή που αντανακλά μέσα σου.

Δεν έχω δει πιο άσχημο έργο.
Μοιάζει συνωμοτικό που δεν το χαρακτηρίζουν «Δράμα».
Δεν ξανακάνω τέτοιο σχόλιο, μη με ψάχνετε.
Και δεν είμαι κατά συρροή δολοφόνος.