Leonora addio / Λεονόρα Αντίο (2022)

Η νέα ταινία του Πάολο Ταβιάνι έχει θέμα το γεμάτο απρόοπτα ταξίδι της τέφρας του Πιραντέλο από τη Ρώμη στο Αγκριτζέντο, τη γενέτειρά του στη Σικελία... Ο Πιραντέλο πέθανε το 1936, στα 69 του χρόνια, αφήνοντας ακριβείς οδηγίες: ούτε κηδεία ούτε γιορτή. Το μόνο που ήθελε ήταν η τέφρα του να καταλήξει σε έναν βράχο της πατρίδας του, της Σικελίας. Τελικά έγιναν τρεις κηδείες… Ατυχήματα, απρόοπτες συναντήσεις, παρεξηγήσεις, δεισιδαιμονίες και θρησκευτικές εμμονές στέκονται εμπόδιο στο σχεδόν σουρεαλιστικό αυτό ταξίδι που ξεκινά, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του Πιραντέλο, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, σε μια Ιταλία που ακόμα παραπαίει, ηττημένη, προσπαθώντας να βρει τον βηματισμό της. Με χιούμορ, λεπτή ειρωνεία, αποφυγή του μεγάλου σκοπέλου της υιοθέτησης του φασισμού από τον Πιραντέλο και της στενής του σχέσης με τον Μουσολίνι, ο Ταβιάνι επικεντρώνεται στα ευτράπελα της διαδρομής της τέφρας και στις μικρές παράδοξες ιστορίες που διαδραματίζονται γύρω και πάνω από αυτήν. Οι φευγαλέες ευρηματικές σκηνοθετικές ιδέες και οι συγκινητικοί χαμηλότονοι στοχασμοί πάνω στο εφήμερο της ύπαρξης δεν αρκούν για να υποστηρίξουν ένα ανά σημεία φάλτσο και άνισο σενάριο.

Χωρισμένη σε δύο ανόμοια και άνισα μέρη, η ταινία ξεκινάει ασπρόμαυρα και συνεχίζει έγχρωμα. Η δομή του έργου είναι υπερβολικά χαλαρή, ενίοτε φλερτάρει ακόμη και με το ντοκιμαντέρ ή το φιλμικό δοκίμιο. Διαθέτει τους ρυθμούς που θα περίμενε κανείς από έναν σκηνοθέτη χορτασμένο από τη ζωή και την καλλιτεχνική αναγνώριση, που φυσικά δεν νιώθει πια καμιά ανάγκη ν’ αποδείξει τίποτα σε κανέναν, που πλέον απλά σταματάει και αφουκγράζεται παρελθοντικά του βιώματα και πνευματικές του κατακτήσεις, αποτίοντας παράλληλα φόρο τιμής σε δύο προσωπικότητες που ανέκαθεν θαύμαζε. Κατασκευαστικά μπορεί να εντοπίσει κανείς "φάουλ" που μειώνουν κάπως την όλη μαγεία (παρατηρούνται κάποια εφέ που, αντικειμενικά, είναι κακοφτιαγμένα). Η εικόνα εδώ έχει μεγαλύτερη δύναμη όταν είναι ασπρόμαυρη, στις έγχρωμες σκηνές κάτι χάνεται στη "μετάφραση". Πολύτιμη γι’ άλλη μια φορά και η δουλειά του Νικόλα Πιοβάνι στη μουσική, που προσθέτει αρκετούς πόντους δέους στο σύνολο. Στον επίλογο αποκομίζεται η αίσθηση πως ο σπουδαίος δημιουργός σαν να λέει ένα οριστικό "αντίο" στο κοινό του. Η πρώτη ταινία του Πάολο Ταβιάνι μετά το θάνατο του σκηνοθετικού διδύμου του, Βιτόριο, που πέθανε το 2018, αφιερωμένη στον ίδιο. 4.5/10!!!