Πατέρας / Otac / Father (2020)

Τραχύ, σκληρό, στενάχωρο, δυσβάσταχτο! Εμπνευσμένη από ένα αληθινό γεγονός, η νέα ταινία του Σρνταν Γκολούμποβιτς σκιαγραφεί τη σκληρή πραγματικότητα της σπαρασσόμενης από τη φτώχεια και τη διαφθορά σύγχρονης Σερβίας, όπως αναδύεται μέσα από την οδύσσεια ενός απλού ανθρώπου που αποφασίζει πάση θυσία να διεκδικήσει τη χαμένη του αξιοπρέπεια. Ο "Πατέρας" είναι ένα πνιγηρό οδοιπορικό στις ερήμους της γραφειοκρατίας, της αδιαφορίας της ωμότητας που μας εξιστορεί στην ουσία έναν συγκινητικά άνισο αγώνα ενός ανθρώπου απέναντι σε μια καφκική γραφειοκρατική εξουσία, από ένα κράτος που τελικά δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για τον απλό πολίτη και την όποια κοινωνική δικαιοσύνη. Γενικότερα ο τρόπος που εξελίσσει την ιστορία ο Γκολούμποβιτς δείχνει ότι δεν τον ενδιέφερε να κάνει ούτε ένα δακρύβρεχτο μελό ούτε μια μονοδιάστατη καταγγελία, σκηνοθετεί το πόνημά του με κομψό ρεαλισμό, με ησυχία, με μεγάλες σεκάνς που ρουφούν τις αισθήσεις. Ο σκηνοθέτης τοποθετεί ανθρώπους και κτίζει καταστάσεις, γεγονότα και χαρακτήρες που μάχονται τις ανθρώπινες ανάγκες, τις επιθυμίες και τις αγωνίες, μέχρις εξοντώσεως. Στην ταινία ο ρεαλισμός συντονίζεται με τον νατουραλισμό σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ντοκιμαντερίστικη απεικόνιση, βέβαια η επιλογή του να εξωτερικεύσει (και όχι να εσωτερικεύσει) σε αρκετά σημεία τον εφιάλτη που βιώνει ο πρωταγωνιστής του, δεν το δικαιώνει απόλυτα: θα μπορούσε να αξιοποιήσει ακόμα καλύτερα τον άψογο Γκόραν Μπογκντάν και να μην παγιδευτεί κάποιες στιγμές σε "εύκολη" συγκίνηση προσπαθώντας να αφυπνίσει την ενσυναίσθηση, ενώ δεν αποφεύγονται και κάποια σεναριακά κλισέ.

Η συνταρακτική ερμηνεία του Γκόραν Μπογκντάν είναι το ισχυρότερο ατού ενός φιλμ. Η αλύγιστη αποφασιστικότητά του καθρεφτίζεται στο βλέμμα του κι ας είναι χαμηλωμένο τις περισσότερες φορές. Παίζοντας με το σώμα, τα μάτια, τον τρόπο που φοράει τα ρούχα του ή τακτοποιεί ένα τραπεζομάντηλο, ο Μπόγκνταν είναι πολλά περισσότερο από τον "Πατέρα" του τίτλου. Είναι ένας τραγικός ήρωας που στο βλέμμα του καθρεφτίζεται ταυτόχρονα κάτι πολύ προσωπικό και κάτι οικουμενικό: το μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος όταν διεκδικεί αυτό που τον ορίζει ακόμη κι όταν γνωρίζει πως το παιχνίδι είναι από τη φύση του χαμένο. Πρόκειται για υπόκωφο σινεμά διαμαρτυρίας, που αποκαλύπτει όψεις ενός απάνθρωπου συστήματος, που έχει αγγίζει ολόκληρα τα Βαλκάνια. Το νόημα που σου μένει από αυτή την ταινία συνοψίζεται στην φράση: όταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις, είσαι ικανός για τα πάντα. Η ταινία τιμήθηκε με τα βραβεία της Οικουμενικής Επιτροπής και του Κοινού στο Φεστιβάλ του Βερολίνου (2020). 7.5/10!!