Timbuktu (2014)

Συγκινητική, επίκαιρη, καταγγελτική, λυρική, ευαίσθητη, ασχολείται με την καταγραφή μιας σκληρής πραγματικότητας μέσα από ένα παζλ ιστοριών. Ο σκηνοθέτης Αμπντεραμάν Σισακό, σχολιάζει τα τραγικά παιχνίδια της μοίρας, περιγράφει καίρια­ τη ζωή ανθρώπων που δεν μπορούν να αποφασίσουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και ανακαλύπτει δύο υπαρκτά και ακραία γεγονότα, που διαδραματίστηκαν ταυτόχρονα το 2012 στα περίχωρα της πόλης (ο λιθοβολισμός μιας γυναίκας και η εκτέλεση ενός άντρα) και δημιουργεί πέρα από αυτά, μια γαλήνια εικαστική -ποιητική ταινία, αποκαλύπτοντας με τη μαεστρική χρήση της κάμερας του, την ομορφιά του τοπίου αλλά και τη ψυχική ομορφιά των βασικών του ηρώων, διαμαρτυρόμενος ταυτόχρονα για τη θρησκευτική βία, τις δολοφονικές πράξεις, τις εγκληματικές λογικές και τον σκοταδισμό, ουσιαστικές απειλές για τους λαούς της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, δείχνοντάς μας έναν ωμό ρεαλισμό στην ματωμένη ιστορία μιας ολόκληρης χώρας. Εξάλλου, χρειάζονται κότσια να φανερώνει κανείς, να βάζεις στόχο τις φρικαλεότητες των τζιχαντιστών, όταν γνωρίζουμε ότι είναι αδίστακτοι, απειλούν, αποκεφαλίζουν, χρησιμοποιούν αηδιαστικές μεθόδους για να επιβάλουν την ισχύ τους, ωστόσο δειλιάζει να δώσει την ολοκληρωμένη σκληρή εικόνα της πραγματικότητας.

Η μπερδεμένη αφηγηματική δομή αφήνει πικρή γεύση στο όλο εγχείρημα από την άλλη. Επιχειρεί να μιλήσει για την αληθινή, ανατριχιαστική πραγματικότητα της περιοχής του, όπως αυτή πλάθεται και διαμορφώνεται σχεδόν καθημερινά, μέσα από αμέτρητες θρησκευτικές/εθνικιστικές διαμάχες και αντιπαραθέσεις. Και το κάνει με ευαισθησία, έναν μινιμαλισμό που συγκινεί, ορισμένες υπερρεαλιστικές σκηνές που σοκάρουν με την ωμότητά τους, δίχως όμως να αποφεύγει την σεναριακή απλοϊκότητα, τις ημι-αποτυχημένες ενέσεις χιούμορ που απονευρώνουν κάποιες κορυφώσεις σε δραματικές σκηνές και τον κλισέ μελοδραματισμό. Για ένα μεγάλο μέρος της ταινίας οι Τζιχαντιστές κατακτητές, μοιάζουν με αδύναμες καρικατούρες, ανίκανες να επιβάλλουν την υποτιθέμενη βούληση του Αλλάχ. Υπάρχουν προβληματικά σημεία ενδιάμεσα καθώς εμφανίζονται στο έργο, πρόσωπα από το πουθενά, με ρόλο και λόγο, τα οποία αγνοούσαμε κατά τη διάρκεια του. Το ποιητικό του πράγματος υποσκελίζει το χωροχρονικό πλαίσιο, υπάρχουν στοιχεία αποσυναρμολογημένα, μη αιτιολογημένα, που στερούνται ευκρίνειας.

Η αφήγηση του "Τιμπουκτού" σε ορισμένα σημεία θυμίζει ντοκυμαντέρ καθώς η κάμερα "στέκεται" στους χαρακτήρες, στα αμμώδη τοπία, και παρατηρεί. Παράλληλα, παραμένει ευθύγραμμη και απλή αλλά γεμάτη από εικόνες που αποδεικνύουν ότι τα λόγια και τα κινηματογραφικά εφέ κάποιες φορές, περισσεύουν. Οι ήρεμες αλλά επιβλητικές εικόνες της ερήμου είναι συναρπαστικές, ταυτόχρονα όμως δημιουργούν μια αίσθηση κινδύνου. Αξέχαστη με αυτά τα χαρακτηριστικά, θα παραμείνει η μοναδική σεκάνς όπου μια ομάδα αγοριών παίζει ποδόσφαιρο χωρίς μπάλα. Με μια δόση μαύρου χιούμορ (είναι αξιοπερίεργο το πως κατάφερε να χωρέσει το χιούμορ μέσα σε αυτήν την τραγικότητα), ο σκηνοθέτης σχολιάζει και κατακρίνει τον φανατισμό που επικρατεί και επιβάλλεται, με φρικιαστικά αλλά αληθοφανή πλάνα. Έναν φανατισμό που απορρίπτει την έννοια του ανθρώπινου δικαιώματος. 7/10!!!