Footnote / Γράψε λάθος / Hearat Shulayim (2011)

Η ταινία είναι η ιστορία ενός παράλογου ανταγωνισμού, του θαυμασμού και φθόνου για ένα υπόδειγμα ανθρώπου, που φέρνει πατέρα και γιο σε μια τελική και πικρή αντιπαράθεση. Ο Yossef Cedar γράφει και σκηνοθετεί μία προσεχτική -και σε στιγμές ανατρεπτική- ψυχαναλυτική ματιά στον ανδρικό εγωισμό, ένα φροϊδικό δράμα που σπάει το ταμπού του "γονιού που θέλει πάντα το καλύτερο για το παιδί του". Μέσα από το φακό του που πειραματίζεται με τους χώρους (ένα ολόκληρο τέταρτο διαδραματίζεται σε ασφυκτικά μικρό δωμάτιο), φορτίζει την ένταση με κλειστά κοντινά στα πρόσωπα, και χρησιμοποιεί την ακαδημαϊκή καθημερινότητα ως έναν ακόμα ήρωα στην ταινία (η ταγμένη ζωή των αντρών πνιγμένη στο χάος των βιβλίων) εξελίσσεται μία υπαρξιακή αποκαθήλωση. Είναι ένα κοινωνικό και σε μερικά σημεία κωμικό φιλμ, που αναφέρεται στις ανθρώπινες σχέσεις ανεξαρτήτου φύλου και συγγένειας. Και λίγο πολύ ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί με τους ήρωες της ταινίας και να αναγνωρίσει τον βαθμό δυσκολίας που φέρουν οι διαπροσωπικές σχέσεις παντός τύπου.

Σκηνοθετικά αλλά και σεναριακά, τα 103 λεπτά του φιλμ περνάνε ευχάριστα και ανώδυνα ίσως. Η σκηνοθεσία δεν είναι πομπώδης, είναι απλή και λιτή και σε συμβατό στυλ με την υπόθεση. Και το σενάριο εδώ έχει δουλέψει θετικά. Δεν κουράζει, δεν κάνει κάποια κοιλιά, έχει ροή συνεχόμενη και σε άμεση εξάρτηση με το κυρίως θέμα πάντα. Ο Shlomo Bar-Aba έχει παραδώσει τζάμπα μαθήματα υποκριτικής και μονομανίας ίσως. Είναι εξαιρετικός στο χαρακτήρα του ζηλόφθονα πατέρα - ενός ρόλου που ξεκινάει ως ένα κλισέ περίγραμμα, αλλά σταδιακά σοβαρεύει, φουντώνει, διαστέλλεται, αποκτώντας τις μεγάλες και συνάμα τόσο μικροπρεπείς του διαστάσεις. Όχι απλώς στο πετσί του ρόλου, αλλά αφήνεται να εννοηθεί ότι μάλλον δεν διαφέρει και πολύ από τον χαρακτήρα που υποδύεται. Στα ίδια επίπεδα κυμαίνεται και ο συμπρωταγωνιστής Lior Ashkenazi. Απλός, απέριττος, χωρίς ίχνος υπερβολής. Παράλληλα, καταφέρνει κάτι δυσκολότερο: αρχικά ερμηνεύει το γιο ως ένας Ισραηλινός Steve Carell, αλλά όταν γίνεται η ανατροπή του ύφους της ταινίας, αλλάζει κι αυτός αριστοτεχνικά το κωμικό του δέρμα. Αφήνει πίσω τις ευκολίες, τις μανιέρες, σκοτεινιάζει, ανακαλύπτει και αποκαλύπτεται. Ένα πανάξιο μπράβο για το casting συνολικά.

Στο έργο, αποκαλύπτεται περίτρανα ότι ο άνθρωπος που δεν έχει προσέξει να μη σπαταλήσει τη ζωή του μέσα στις εμμονές του, εκείνος που νιώθει συνεχώς θύμα, εκείνος που παρηγορεί και ταυτόχρονα συνεχώς τρέφει το εγώ του, όχι δε γίνεται ποτέ καλός πατέρας. Όσο αξιόλογος επιστήμονας, όσο μορφωμένος, όσο φαινομενικά ταπεινός. Στην ουσία είναι δειλός, άξεστος, μίζερος και εγωπαθής. Και το μεγαλύτερο δυστύχημα είναι ότι ακόμα κι όταν ο γιος συνειδητοποιήσει την τραγωδία αυτού του ανταγωνισμού, ακόμα κι όταν επιλέξει να τη σταματήσει δείχνοντας μεγαλείο και πραγματική αγάπη, τίποτα δεν εγγυάται ότι δε θα επαναλάβει κι αυτός με τη σειρά του το οικείο αυτό μοτίβο στο δικό του παιδί. Ο ίδιος ομφάλιος λώρος που προμηθεύει τροφή, αναπνοή, ζωή, μπορεί να ξεράσει κι όλα τα απωθημένα, τα κατακάθια, τη χολή της ανικανοποίητης μας ύπαρξης. Εν κατακλείδι λοιπόν το Footnote είναι μία μεστή ταινία, γήινη και ανθρώπινη. Διαθέτει πειστικότατες ερμηνείες, δυνατό σενάριο, διανέμει προβληματισμούς δύσκολους σε αρκετά κομμάτια του φιλμικού του παζλ, αλλά και μία γλυκιά σκηνοθετική νοσταλγία θα πρόσθετα στο τέλος. Χωρίς ίχνος πειραματισμού, αλλά πιστά ακολουθώντας το Ισραηλίτικο σύμπαν, καταφέρνει να συγκινήσει τον θεατή με την απλόχερη απλότητα και το λιτό στυλ του. Συνολικά είναι ένα εύπεπτο και αξιόλογο έργο σε αυτούς που δεν βάζουν όρια στα φιλμικά τους γούστα. Το συνολικό αποτέλεσμα θα δικαιώσει και ίσως προβληματίσει ανάλαφρα. 7/10!!!